Politiek is als jazz: eeuwige variaties op dezelfde thema’s

Laurent Hanseeuw en François Toussaint, leden van De Vrijdaggroep, een denktank van jongeren van diverse pluimage. In 2015 publiceerde de groep een rapport waarin ze een deontologische code voor politieke kabinetten voorstelt www.vrijdaggroep.be.

Bron: De Morgen

We zien het in jazzklassiekers en bij politieke polemieken… vaak gaat het om eeuwige variaties op dezelfde thema’s. Het jongste voorbeeld heeft te maken met de politieke kabinetten. In april 2015 gaven de kabinetschef van de minister van Financiën en zijn adjunct hun ontslag om hun advocatenkantoor te lanceren dat multinationals bijstaat bij de verdediging van hun fiscale belangen. Tegenwoordig maken ze reclame door op te komen voor de “excess profit rulings”, het Belgische fiscale achterpoortje waaraan de Europese Commissie paal en perk wil stellen.

De pers, publieke opinie en de oppositie zetten natuurlijk gretig hun tanden in een dergelijk gebrek aan ethische en deontologische terughoudendheid. Bij het cynisme van de betrokkenen grijpt duikt spontaan het beeld van een aantal toogfilosofen op die een beschonken discussieavond besluiten met het eeuwige cliché ” allemaal zakkenvullers”. Als het menselijk en ethisch gezond is om verontwaardigd te zijn over het gebrek aan staatszin van de protagonisten – in hun geval niet meer dan een vermelding op hun cv, want ze hebben nauwelijks zes maand op het kabinet van Financiën gewerkt – dan moet emotie plaats kunnen maken voor een rationele aanpak.

Formeel kun je weinig inbrengen tegen de verdediging van de “beschuldigden” in deze zaak. Natuurlijk is het ondenkbaar dat een advocaat niet meer mag praktiseren zodra hij een positie bekleed heeft in een politiek kabinet, of dat hij geen zaken tegen de Belgische staat of over de materie in kwestie meer mag behandelen. Een polemisch thema als de “excess profit rulings” uitbuiten om reclame te maken voor je kantoor kun je in het geval van de betrokkenen op zijn minst onhandig en in het slechtste geval cynisch noemen, maar rond deze materie kun je geen regels opstellen.

Toch valt op hoe de belangenconflicten blijven opduiken in politieke kabinetten, hoe mensen er spontaan emotioneel op reageren en hoe alles dan toch bij het oude blijft. Men lijkt te vergeten dat een recente minister van Financiën zijn ontslag moest geven naar aanleiding van een ernstiger geval – het belangenconflict bestond tijdens zijn mandaat en niet erna – en elke insider weet maar al te goed dat belangenconflicten op kabinetten schering en inslag zijn.

De Vrijdaggroep publiceerde een jaar geleden (DM, 17 april 2015) al een rapport ter verdediging van een deontologische code voor kabinetsmedewerkers en pleitte onder andere voor de invoering van een overgangsperiode, zelfs een ontluizingsperiode voor kabinetsmedewerkers. Deze maatregel en ons charter wekten de beleefde interesse en reacties van een aantal politici. Maar tussen een goed figuur slaan en tot actie overgaan, gaapt in de politiek nog te vaak een enorme kloof, hebben we jammer genoeg moeten vaststellen.

Daarom hopen we dat deze nieuwe polemiek zal leiden tot de reële wil om, ten minste op bescheiden wijze, het contractuele kader van kabinetsmedewerkers aan te passen in plaats van het te gebruiken voor politieke doeleinden. Het voorstel van Luc Van Biesen (Open Vld) om hierover een wettelijk initiatief te nemen is hoopgevend. Het risico is echter reëel dat de blaffende honden niet toehappen om echte veranderingen door te voeren. Wat “variatie op een bekend thema” betreft, geven we toch de voorkeur aan jazz…