Blauwe achterban snakt naar veiligheidsbeleid met ballen
Brussel’Ultraconservatieve moslims die radicaliseren, dat is niet alleen achterlijk maar vooral ook onaanvaardbaar.’ Open VLD-voorzitster Gwendolyn Rutten trok zondag in het VTM Nieuws een opvallend fors register open in het asiel-, terreur- en identiteitsdebat dat al maanden gedomineerd wordt door de N-VA. Daags nadien, op de nieuwjaarsreceptie van de partij, kwam het thema ‘veiligheid’ opnieuw aan bod.
Bron: De Standaard
Wil de voorzitster de liberale bakens verzetten in het debat, of veeleer uitzetten? Open VLD levert de minister van Justitie en/of Binnenlandse Zaken niet meer, en dat merk je. De partij heeft lang geworsteld met het thema, maar beseft meer dan ooit dat ze een antwoord moet bieden op de bestaande ‘angstgevoelens en vertwijfeling’, zoals vicepremier Alexander De Croo het uitdrukt. Wie zich – zoals Rutten dezer dagen – in het hart van de samenleving begeeft, die wéét dat ‘de mensen’ ermee bezig zijn. Dat velen bang zijn.
Dat bleek ook tijdens de receptie: waar vorig jaar nog de vermaledijde Turteltaks de feestavond beheerste, was dat nu de veiligheid. En daarbij viel op dat de achterban een stuk rechtser denkt dan de partijtop.
De ‘Luks’ bij de militanten
‘Dat klopt’, erkent Kamerlid Luk Van Biesen. ‘Toen ik jong was, in de flowerpowertijd, stonden we geëngageerd in de samenleving, mijn kinderen zie ik terugplooien op zichzelf. Hun eigen veiligheid primeert nu op de grote vrijheidsstrijd, en met dat gevoel wordt Open VLD minder geassocieerd. De N-VA komt daar wél handig aan tegemoet, omdat de N-VA zich zonder scrupules in de liberale basisstellingen heeft ingevreten en ons op die manier gedwongen heeft om op te schuiven naar een positie die haaks staat op onze onderstroom. Het is nu aan ons om die positie weer op te eisen.’
Van Biesen kwam eind vorig jaar in opspraak omdat hij Meryame Kitir (SP.A) zou hebben toegeroepen dat ze ’terug naar haar land’ moest gaan. Een lokale afdelingsvoorzitter: ‘Als Gwendolyn haar toer van de 308 gemeenten doet, zal ze merken dat er nog “Luks” zijn onder de liberale militanten, hoor.’ Ook voor de liberale burgemeester van Koksijde, Marc Vanden Bussche, is er veel sympathie. Hij werd op het matje geroepen na – dixit Noël Slangen – ‘populistische, totaal onliberale’ uitlatingen over asielzoekers, maar is duidelijk niet de enige Open VLD’er die lijkt te neigen naar een N-VA-discours.
Vincent Van Quickenborne vindt alvast dat er geen reden is om terughoudend te zijn in de strijd
tegen terreur. ‘Als burgemeester heb ik een cameranetwerk in Kortrijk gebouwd tegen de criminaliteit, en met respect voor de privacy. Een heel grote meerderheid van de burgers is daarvoor. We moeten met dit soort dossiers complexlozer omgaan.’
‘Ja maar,’ pruttelt Kamerlid Dirk Van Mechelen tegen, ‘wij zijn wel degelijk bezig met veiligheidsbeleid en schuwen geen drastische maatregelen. Alleen passen we voor een opbod. Als er een stukje privacy moet wijken, dan is dat zo – maar nooit zomaar. Vrijheid en veiligheid moeten in evenwicht zijn.’ Een stelling die beaamd wordt door zijn collega-burgemeester en Vlaams parlementslid Marino Keulen. ‘Want wat je morgen voor terroristen beslist, gebruik je overmorgen misschien voor politieke tegenstrevers.’
Ook Carina Van Cauter, een van de justitie-experts in de Kamer, wil geen millimeter afdingen op de fundamentele rechten en vrijheden, ‘anders krijg je Turkse toestanden’. ‘Open VLD heeft altíjd al sterk ingezet op veiligheid, sla er de wetgeving maar op na. Misschien willen we soms te genuanceerd zijn? Het verschil met andere partijen is: zij zéggen dat ze er van alles aan zullen doen, wij doen het.’
Oorlog niet ondenkbaar
Volgens Gwendolyn Rutten is het een én-én-én-verhaal. ‘Vrij zijn, veilig zijn, vooruitgaan: het is de droom van de naoorlogse generatie. Bij die drie componenten worden vandaag veel vraagtekens geplaatst. Door de verschuivingen in de wereldpolitiek is een oorlog ineens niet meer ondenkbaar. Mensen vragen zich af: ‘Spreken we hier binnenkort allemaal Arabisch?’ – zoals de reportage in jullie krant treffend weergaf (DS 7 januari). Wel, dat gaat voor mij over het verdedigen van onze individuele vrijheid. We hebben niet jarenlang gestreden om de klok terug te draaien.’
Omdat haar partij wordt gezien als een voorvechter van de privacy, lijkt het soms alsof ze niet ver wil gaan in het handhaven van de veiligheid, weet Rutten, maar niets is minder waar. ‘Op dat thema volgen wij de analyse van de rechterflank en wij zullen daar complexloos voor uitkomen, maar wij gaan nooit té ver. Tough on crime? Ik zeg volmondig ja’, maar wél met behoud van onze zelfcontrole. Wij willen in een rechtsstaat leven, niet in een politiestaat.’
In 2017 wil Rutten dat liberale én-én-én-verhaal aan de man brengen. Haar ‘ronde van Vlaanderen’ is de eerste stap, in het voorjaar volgt een boek en in november een congres. Niet over één ‘V’, maar over drie ‘V’s’.
Marjan Justaert ■